Efnan Atmaca – Buket Uzuner’in Defne Kaman’ın tabiat ve eşitlik için verdiği savaşı anlattığı dörtlemesi sona erdi. nihayet kitap “Ateş”te Mardin’i konut tutan Uzuner, bu masalsı kentin efsanelerini de yeni maceraya ekliyor. Kitabın odağında mülteci sorunu var. Defne Kaman Evvel kendini seçen öksüz bir mülteci çocuğu kurtarıyor. Sonra da bütün mülteciler için çalışmaya başlıyor. Elbette onun bu gayretini alkışlayan kadar ona kızan da var. Tehditler çoğalınca Defne ve Ufak kız Nar kayboluyor. Başta Umay Nine olmak üzere bütün dostları da onları aramaya Mardin’e gidiyor. Yeni iki Ira daha katılıyor onlara: Havinyaz ile Ali Werther. hekim Ali Werther yarı Alman yarı Türk bir kahraman ve onun yaşadıklarıyla mülteci sıkıntısının mümkün sonuçlarının neler olabileceğini tartışıyor kitap. Tabiatın yunus, geyik ve kartal aracılığıyla koruduğu Defne’yi bu Defa bir Beygir kolluyor. Pegasus’un Türk mitolojisindeki karşılığı, kız kardeşi Tulpar. Bu veda macerası bütün seriyi de özetler nitelikte.
“Tabiat Dörtlemesi”ni “Ateş” ile tamamladınız. Bu romanlarda Türk mitolojisi, Şamanlık üzere kültürümüze ilişkin öğeleri anlatıyorsunuz. Ne oldu da özümüzdeki bu bedellerle bağımız koptu?
Dünyada tahminen de kendi mitolojisini bilmeyen Biricik milletiz. Halbuki mitoloji her milletin kendi anadilinde kendi kültürüne ilişkin sembollerle kendi kaygılarını, hayallerini anlatarak binlerce Yıl lisandan lisana taşıyan Fazla Pahalı bir aidiyet mirası, kültür hazinesidir. Bu yüzden tıpta ‘psikomitoloji’ diye bir ilim var. Kendi kökünden kopan kültürler uzun yaşayamaz, erir, asimile olur, kaybolur. Biz, Yunan mitolojisinden Pegasus’u, Diyanet Vakfı’nın “İslam Ansikloperdisi”ne nazaran ‘Hz. Peygamber’in miraca çıkarken istifadesine sunulan vasıtaların birincisi olarak’ bahsedilen Burak’ı biliyoruz fakat kendi mitolojimizdeki kanatlı Beygir Tulpar’ı bilmiyoruz. Hades’i biliyoruz fakat kendi Erlik Han’ımızı bilmiyoruz. Tabiat ve doğum tanrıçası Artemis’i biliyoruz kendi Umay Ana’mızı bilmiyoruz. Uzun bir liste Mevcut zira Türk mitolojisi “Manas Destanı”ndan Dede Korkut’a, Huban Arığ’dan Oğuz Kaan’a Varlıklı bir mitolojidir. yazın sanatı aslında mitolojinin Çağdaş biçimidir. Birinci felsefeciler, varlığın ve şuurun manasını birinci sorgulayanlar mitleri kuran nine ve dedelerimizdi. Bin Yıl Evvel düzgün ve ahlaklı devlet idaresi için öğütler veren ve Karahan Türkçesiyle yazılmış “Mutlu Bilgiler Kitabı” olan “Kutadgu Bilig”i merak bile etmiyoruz zira bize bunlar öğretilmiyor. neden kendi mitolojimiz bize öğretilmiyor ve bunun kime faydası var? “Ateş” romanında bu da tartışılıyor.
Dörtlemeye 2008’de başladınız. Tabiatla Ahenk içinde yaşamayı seçmezsek sonumuzun vahim olduğunu söylediniz. Bu süreçte ne kadar öngörülü olduğunuzu da gördük. Pandemiydi, kıtlıktı, susuzluktu derken yaşananlar ortada. Tabiat beşerden intikam mı alıyor? İnsan hiç mi ders almadı?
İnsan ders alabilen bir canlı değil. Yaşadıklarım, okuduklarım, dinlediklerim ve kendi zaaflarımdan öğrendiğim en Kıymetli şey, insanın başına gelen ve gelmiş kötülüklerden ders alabilecek kapasiteye sahip bir canlı tipi olmadığıdır. Elbette istisnalar var; bizi uyaranlar, bilgeler, akıllılar lakin her çağda ve kültürde istisna olacak kadar azdır sayıları. Bu husus hakkında felsefeciler ve beyin-sinir bilimciler Fazla uzun vakittir çalışıyor, düşünüyorlar. Yaşanan her felaketten sonra hayatta kalanlar kısa bir müddette, bir-iki Jenerasyon içinde başlarına gelenlerin nedenlerini büsbütün unutur ve kaldığı yerden birebir yanlışları sürdürmeye devam ediyorlar, ediyoruz. Resmî insanlık tarihinin zaferler, fetihler, küllerinden doğuşlar diye allayıp pulladığına değil, gerçeğe bakınca maalesef çeşidimizin aptal değil, açgözlü, zalim, bencil ve Fazla kıskanç olduğunu görüyoruz. Şayet “Ne yapabiliriz?” diye sorarsanız zaten çoktan evrilmeye başladığımızı ve muhtemelen sapiens’ten cyborg’a yani Öbür bir cinse dönüşmekte olduğumuzu söyleyebilirim. Umarım o insan çeşidi vicdanlı bir canlı olur!
Defne Kaman ve dostlarını Bir arada tutan gönül gözüyle birbirlerine bakmaları ve yardımlaşmaları. Bu bilgeliğe nasıl ulaşacağız biz?
Hayat en bencil ve sevgisiz insanı bile bir gün kendi meseleleri üzere diğerlerinin da sıkıntıları olduğunu kavramak zorunda bırakıyor. Bu şahıslar çoğunlukla yalnızlık endişesinden, mecburen bunu yapıyorlar. Biliyorsunuz, “Ateş”te birkaç Ira bu kavrayışı sancılı biçimde yaşıyor. Sevdiklerimizin külfetlerini nitekim dinlemeye başlarsak bunun bizim kendi İç dünyamıza da güzel geleceğini artık hormon ve hudut bilimi de kanıtlıyor. İsmine diğerkâmlık, özgecilik (alturizm) denen, ‘başkalarının faydasını da kendi faydası kadar gözetme, öteki insanlara maddi yahut manevi ferdî Menfaat gözetmeksizin faydalı olmaya çalışmanın insanın bağışıklık sistemini güçlendiren oksitosin hormonunu artırdığı söyleniyor. Ben yalnızca nörobilimcilerin yalancısıyım(!).
Kız Sevinci: Uygarlığın anne Gücü
Kitapta Defne Kaman ile dostlarını okura emanet edip veda ediyorsunuz onlara. ancak biz Ayperi’den sonra Tekrar bir bilge adayı Nar ile tanıştık bu kitapta. Onların yaşadıklarını Yine anlatacak mısınız bize?
Defne Kaman ve Umay Nine’yi seven okurlar benden yıllardır çocukları için mitoloji ve Tabiat bahisli, Ufak Defne ile Genç Umay’ın Maceraları’nı yazmamı istiyorlar. Bu türlü bir gereksinim olduğunu ben de düşünüyorum lakin elimde geçen Yıl başladığım iki kitap var.
Kitapta “Kız Ateşi”nden dem vuruyorsunuz, dünyayı güzelleştiren bayan sevincinden. Bayanlar mı değiştirecek dünyayı sizce? Ne Vakit alacak bayanlar erki ellerine?
Benim yıllardır kullandığım bir kavram bu. Aslında buna “Kız Sevinci: İnsan Uygarlığının anne Gücü” diyorum. “Kız Neşesi”, hepimizin uygun bildiği, varlığını Çabucak tanıdığımız, en karanlık ve umutsuz vakitlerde ışığını görünce yüzümüzün aydınlandığı, kederlere deva, açlara aş, hastalara şifa, konutun, ocağın, hayatın devamlılığı ve rahmetini sağlayan güç kaynağının ismidir. İnsanlığın her çağında yaşanmış Tüm savaşlar, yıkımlar, salgın hastalık; afetlerden sonra ortaya çıkan yokluk, kıtlık, yangın, acı, açlık, hastalık ve felaketlerden sonra ateşi yakan, etrafına çocukları ve yaşlıları toplayan, gerekirse taş kaynatıp sıcak çorbaymış üzere içiren, otlardan lapa yapıp yaraları saran, ninni, öykü ve türkü-şarkıyla ruhları saran bayanların hayatı hep tekrar kurma ve sürdürülebilir kılma güçlerinin ismi “Kız Neşesi”dir.
Çok ferdî bir merakım. Umay Bayülgen üzere bir ninem olsun Fazla isterdim. Galiba en Fazla onun öğütlerinden ayrıldığıma üzüldüm. Siz kimden esinlendiniz Umay Nine karakterini yaratırken ve sizin için onun en Kıymetli öğüdü neydi?
Umay Nine, bayanların içinde Mevcut olan bilgenin, vicdanın ve aklın sesi, bizde “Anadolu Kadını” denen eski Türklerin ‘Kam’ı, Beyaz saçlı bilgesi Kocakarı, Tabiat Ana’nın sağduyusu ve sedası. Yaşımız ilerledikçe biz bayanlar hepimiz onu duymaya başlıyoruz lakin Fazla az bayan onu dinliyor. Umay Nine, “Unutma, insan yaşadıkça umudun ve aklın ateşi sönmez. Gerisi sana kalmış” diyor, daha ne desin?
Yorum Yok