Seray Şahinler – Edebiyat tarihinin sayfalarından ilginç keşif… Ankara’da uzun yıllar sahaflık yapmış, araştırmacı ve mütercim Ömer Türkoğlu, 1923-24 yıllarında İstanbul’da yayımlanan “Bin Bir Bûse: En Şen, En Şuh Hikâyeler” başlıklı bir mecmua keşfetti. Kim tarafından hazırlandığı tespit edilemese de Mehmed Rauf’un öncülüğünde yayımlandığı iddia ediliyor. Eva Yayınevi’nin titiz çalışmasıyla “Bin Bir Bûse 1923-24 İstanbul’undan Erotik Bir Mecmua” ismiyle yayımlanan kitapta mecmuanın Tüm sayıları bir ortada. 1920’lerin İstanbul’unda yasak aşk, ihtiras, ihanet hikayeleri, çetrefilli aşk ve şehvet hislerinin yer aldığı kitabın serüvenini Türkoğlu’ndan dinledik…
“Bin Bir Bûse”nin Mehmet Rauf öncülüğünde yola çıktığı düşünülüyor. Nasıl bir Mecmua “Bin Bir Bûse”? Periyodundaki yeri, içeriği, aktifliği hakkında neler söyleyebiliriz?
Mehmet Rauf’un birçok edebî yapıtında ve kadın-erkek alakaları bağlamında erotizmi çağrıştıran cümleler kurduğunu biliyoruz. Lakin bunların Çabucak hiçbirisi “Bin Bir Buse”deki kadar aşikâr değildir. Bir manada ‘edebî klişeler giydirilmiş hikâyeler’ olarak kıymetlendirebiliriz. “Bin Bir Bûse”deki kısa öykülerin nerdeyse tamamı müstear isimlerle yazılmıştır. Bunu anlamak mümkündür. Müellif yahut müellifler bu türlü yazıların altında isimlerinin yer almasını istemeyebilirler. Lakin bu durum -kitap okunduğunda da anlaşılacağı üzere- Laf konusu yazıların edebî niteliklerine Olumsuz bir tesir yapmamıştır. “Bin Bir Bûse”nin, periyodun yayın hayatında Kıymetli bir boşluğu doldurduğunu söyleyebiliriz. Bunun sebebi cemiyet hayatında ‘mahrem’ ve ‘ayıp’ sayılan birtakım alakaların aslında ziyadesiyle yaygın olduğu ve bunlardan bahis yazıların -isterse fantezi eseri olsun- ziyadesiyle okuyucusu olmasıdır.
Aslında Türk edebiyatında birtakım romanlarda o Fazla tanıdık gelen yasak aşkların, çetrefilli ilgilerin daha özele inmiş hâli bu metinler. Neler görüyoruz bu içeriklerde?
Metinlerdeki figürler incelendiğinde bugün bile ‘cinsel fantezi’ öznesi olan birtakım tiplerin kıssalara husus edildiğini görebiliriz; evli, Varlıklı lakin mutsuz bayanlar, hizmetçiler, genç delikanlıları cazip bulan orta İhtiyar bayanlar vs. Aslında bu figürler sırf müelliflerin değil, toplumun da Düş dünyasında yer Meydan karakterler.
Dönemine nasıl bir pencere açıyor bu hikayeler? Okuduklarımıza bakınca nasıl bir toplumsal, sosyolojik okuma yapabiliriz?
Cinsellik bugün bile tabu olmaya devam ediyor. Kaldı ki o devirde değil aleni, üstü kapalı bir biçimde dahi Anlatım edilmemesi gereken bir mevzu. Bu anlamda sosyolojik olarak bakıldığında toplumun muhafazakâr ve baskın bölümü bu türlü şeyleri beğenilen karşılamaz ve şiddetle ayıplarken diğer taraftan ‘merak, cümbüş ve zevk’ saikiyle ikili bağlantıların mahrem taraflarını okuyup öğrenmek, hissetmek isteyen bir kesim Mevcut ve “Bin Bir Bûse” tam da burada ortaya çıkıyor. Bir bakıma toplumun bir kısmının muhtaçlık duyduğu metinleri onlara ulaştırmış oluyor. Sanırım mecmuanın İlgi görmesinin altında da bu yatıyor.
Edebiyat tarihimizdeki ‘şuh öykülerin’ varlığına baktığımızda nasıl bir tablo çıkıyor karşımıza?
Cumhuriyet periyodunda basın ve yayın dünyasının karşılaştığı yasaklama ve cezaların bu Cin yayınların çoğalmasının önüne geçtiğini düşünüyorum. Bunun, 1950’lerde telif ve Çeviri kimi polisiye romanlara yedirilmiş cinsellik, ‘60-’70’lerde ise bilimsel cinselliğe dair kimi kavramları halkın anlayabileceği lisanda anlatan birtakım yayınlarla aşıldığını düşünüyorum. Sonrasında ise erkeklere hitap eden mecmualar geliyor.
Yorum Yok