Seray Şahinler – Pera Müzesi, 2022’yi bu Yıl kaybettiğimiz Fazla Kıymetli bir sanatçıyı anarak uğurluyor… “Paula Rego: Öykülerin Hikâyesi” isimli stant geçtiğimiz haziran ayında kaybettiğimiz figüratif sanatı, yapıtlarıyla tekrar tanımlayan Portekizli sanatçı Paula Rego’nun yapıtlarından kesitler sunuyor. 87 yaşında hayatını yitiren Rego, sanatının bütün evrelerini temsil eden yapıtlarını nihayet olarak Tate Britain’da düzenlenen retrospektifte sergilemişti. Bu Yıl Venedik Bienali’nde de bir işi yer aldı. Rego’nun nihayet durağı İstanbul.
Çocukluk yıllarından itibaren fotoğrafla yanıp tutuşmuş aşikâr ki Rego. İçine doğduğu Salazar rejimi ise onun kıssasında belirleyici ögelerden olmuş. 1952’de öğrenciyken, Rego’ya sadece öğretim kurallarına nazaran katiyetle yasak olan öyküleri resmetme müsaadesi verilmiş. Hocaları Önemli işleri erkek öğrencilerin yapacaklarını düşünerek onun ‘şapşal bir genç kız’ olduğunu söylemiş. Rejimin baskısı, erk, güç, bayana yönelik tavır, o yıllarda Avrupa’da baskın olan kürtaj sıkıntısı hayatı boyunca sanatına daima mevzu olmuş.
Düzeni Aksi Çehre eden işler
Sergide yer Meydan sanatkarın yağlı boya, pastel, karakalem ve akrilik fotoğraflar ve yerleştirmeler Rego’nun ferdî ve toplumsal çabayı odağına Meydan 1960’lı yıllara ilişkin erken Devre işlerini, 1990’larda ürettiği Biricik figürlerden oluşan, kuvvetli anlatımlara sahip Aka uzunluk fotoğraflarını ve 2000 yılından sonra ürettiği katmanlı sahnelerden oluşan çalışmalarını sunuyor.
Her fotoğraf kuşkusuz ki bir öykü anlatır Ama Rego’nun yapıtları birden Fazla öyküyü barındırıyor. Bu eserler üzerine sayısız öykü anlatabilirsiniz. Sizi Aksi Çehre eden iri yüzlere, renklerin yarattığı estetik lakin bir o kadar da kaotik tablolara bakarken, kumaş üzerine tasvir edilmiş bir Cenk sahnesini seyrederken, kâğıt üzerine pastel boyayla yapılmış ‘depresif’ kareleri izlerken zihninizde onlarca öyküyü kurgulayabilir, hayattaki her şeyin birbiriyle nasıl ilintili olduğunu düşünüp kesimleri birleştirebilirsiniz.
Her fotoğraf Rego’nun ruhuyla sesleniyor izleyiciye. Onun düş dünyasında yazılmış, hiyerarşiyi tepetaklak eden eserler bunlar. 1944 tarihli “Otur” isimli eser her ne kadar itaatkâr bir metinlemeye sahip olsa da sanatkarın Özgür ruhunu temsil ediyor. Sanatçı da zati “Favori temalarım Sıkıntı oyunları ve hiyerarşiler. Her Vakit işleri Tersine çevirip, bayan kahramanlarla aptalların yerini değiştirerek konseyi sistemi alt üst etmek istiyorum” diyor.
Eserlerin Rego’dan izler taşıdığını belirtmiştim. “Operalar” serisindeki “Aida” ve “Traviata” isimli tablolarda sanatkarın hamileliğini ailesine açıkladığı andan itibaren yaşadıklarını bir senfoni tadında izliyoruz. 1212 yılında düzenlenen Çocuk Haçlı Seferleri’ne atıf yaparak “Bir kültür nasıl olur da savaşa gitmeleri için çocuklarının beyninin yıkar” sorusunu irdelediği “Ksar El-Kebir Savaşı” ise Rego’nun sosyopolitik ‘derdini’ en âlâ anlatan yapıtlardan. Standın en çarpıcı işlerinden biri “İbadet Odası.” 2008-2009 tarihli eser, Londra’daki Foundling Museum’un bir standı için yapılmış. Referansı ise 1739 yılında Thomas Coram’ın kurduğu Britanya’daki terk edilmiş çocuklara yönelik birinci Kuruluş olan Foundling Hospital. Yarı heykel yarı fotoğraf olan bu iş, asırlarca çocukları nasıl terk ettiğimizin, iki yüzlülüğümüzün çocukların esirgenmesine nasıl sekte vurduğunu hatırlatıyor.
Küratörlüğünü Alistair Hicks’in üstlendiği stant 30 Nisan’a kadar ziyaret edilebiir.
Yorum Yok