Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) ve Arizona Üniversitesi’nde vazifeli Türk ilim insanı Prof. Dr. Feryal Özel, Tekfen Holding’in katkılarıyla Boğaziçi Üniversitesi’nde düzenlenen “Boğaziçi Lectures Feyyaz Berker Series”in Sonbahar devrindeki birinci konuğu oldu.
Tekfen, şirketin kurucu ortaklarından Feyyaz Berker’in mezun olduğu Robert Kolej bugünkü ismiyle Boğaziçi Üniversitesi ile Amel birliğine giderek, üniversitenin “BU+” kapsamındaki Boğaziçi Chronicles, Boğaziçi Lectures Feyyaz Berker Series ve Aleni Ders aktifliklerine takviye oluyor.
Dünyanın önde gelen düşünürlerini Boğaziçi Üniversitesi’nde ağırlamayı amaçlayan Boğaziçi Lectures Feyyaz Berker Series kapsamında, ilk kara delik fotoğrafı “Powehi”nin görüntülenmesini sağlayan “Olay Ufku Teleskobu” projesinde çalışan Biricik Türk ilim insanı olan Astrofizik Profesörü Feryal Özel, kara deliklerle ilgili bir sunum gerçekleştirdi.
“Kara deliğe ilişkin dataları kasalarla ve kuryeyle taşıdık”
Feryal Özel, sunumda yaptığı konuşmada, her galaksinin merkezinde Aka kütleli bir kara delik olduğunu, kara deliklerin ve galaksilerin oluşumlarını ve evrimlerini birlikte tamamladıklarının düşünüldüğünü söyledi.
Evrende birinci oluşmuş cisimlere bakıldığında kara deliklerin o noktada oluştuğunu ve büyümeye başladıklarını gördüklerini belirten Özel, bu durumu daha da netleştirmek için yeni teleskoplara muhtaçlık olduğunu vurguladı. Özel, kara deliğin fotoğrafının elde edilmesinin muhakkak bir süreç sonunda gerçekleştiğini anımsatarak, şunları kaydetti:
“Teleskopların bulunduğu yerlerde depolanan bilgileri iki korelasyon merkezine gönderdik. Bu iki merkeze dataların ulaştırılması ve bir ortaya getirilmesi Fazla uzun Vakit aldı. 5 gece rasat yaptık ve her gece 1 petabayt olmak üzere Yekün 5 petabaytlık bilgi birikti. Tüm bu bilgiler Laf konusu korelasyon merkezlerinden bulut bilişim aracılığıyla Asya’ya, şimal Amerika’ya, Hollanda’ya ve Almanya’ya Çeşitli tahlil merkezlerine gönderildi. Daha sonra Laf konusu bilgileri ve ortaya çıkan tahlil sonuçlarını da kaydettik.
Toplanan dataların hepsi yarım tonluk bir kütle oluşturdu. İnternet suratı petabaytlık data transferine Müsait değil. Olağan merkezlerden data transferi olsaydı çalışma aylarca sürebilirdi. Dataları kasalara koyduk ve kuryeyle taşıdık. Bilgi modülleri korelasyon merkezlerinde 1’e 1000 oranında küçültülerek bir ortaya getirildi. Akabinde görüntüleme ve tahlil algoritmalarından yararlanarak kara delik fotoğrafını mevzu Meydan son duyuruyu yapabilecek duruma geldik.”
– “Einstein kara deliklerin varlığını hiçbir Vakit kabul etmedi”
Özel, Albert Einstein’ın kara deliklerle ilgili bir teori yazdığını Lakin kara deliklerden hayatının sonuna kadar nefret ettiğini Anlatım etti. Einstein’ın kara deliklerin varlığını hiçbir Vakit kabul etmediğini, fakat onun gerisinden gelen ilim insanlarının kara deliklerle ilgili teoriyi geliştirdiğini ve mevzuyla ilgili çalışmaların yapılmaya başladığını vurguladı.
Herkesin bir sonraki adımın ne olduğunu merak ettiğini ve Öbür şeyler üzerinde çalışmaya devam ettiklerini anlatan Özel, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“5 petabaytlık bilgiyi 5 gecede derledik. Bunun yerine uzaydan Biricik bir linkle bu bilgileri indirebilirsek irtibat için neler başarabileceğimizi, kıtalar ortasında neler olabileceğini düşünün. çok yürekli Aka fikirleriniz olmalı. Bir sonraki hududun ne olduğuna ait bir fikrinizin olması gerekiyor. Artık uzaydan Öbür gidecek bir yer yok. Aka olan bir kara delik daha var. Biz daha ince ayrıntılar, hisli imajlar ve daha uzaktaki kara delikleri görüntülemek istiyorsak dünyadaki 15 Tane teleskopun yanı Dizi yörüngede dönen teleskopları kullanmaya başlamalıyız. Bunun için uzaya gitmemiz gerekiyor.”
– “En yakın kara delik bile dünyadan Fazla uzakta”
Feryal Özel, kara deliklerin dünya için tehlikeli olup olmadığının sıkça sorulduğunu belirterek, kara deliklerin Fazla Güçlü Cazibe yaratmalarına Karşın yakınında olmayan şeylere ziyan vermediğini kaydetti.
Kara deliklerin yanlarına Fazla yaklaşan yıldızları parçalayıp içine çekebildiğini ve ışığı yutabildiğini hatırlatan Özel, “Bizim galaksimizin merkezi bizden 26 bin Fer yılı uzakta. Yani Fer bile 26 bin yılda bizden çıkıp oraya ulaşıyor. Biz kara deliğe Fazla yaklaşabileceğimiz bir durumda değiliz. Dünyanın yakınında bu türlü bir kara delik yok. En yakın olanı bile bizden Fazla uzakta.” değerlendirmesinde bulundu.
Özel, meraktan yola çıkarak bu alana yöneldiğini anlatarak, “Maddenin yapısı ne, neden cihanın kanunları bu türlü işliyor üzere soruları düşünüyordum. Soru sormak ve merak etmek kıymetli. Yalnızca merak etmekle de olmuyor. İşin temelini öğrenmek, sonra o temeli Öbür şeylere uygulamak gerekiyor.” sözlerini kullandı.
Çok sayıda akademisyen, Amel insanı ve öğrencinin katıldığı aktiflik, Özel’in iştirakçilerin sorularını cevaplandırmasının akabinde sona erdi.
(AA)
Yorum Yok