Müjde Işıl – Kapısı sokağa açılan sinemalarımızın sayısı her geçen gün azalırken, kent kültürü için Ehemmiyet taşıyan tarihi yerlerin yaşatılmasının kıymeti daha da artıyor. Bugün, ‘90’lardaki semt sinemalarının birçok yok. yapı olarak kalabilenler ortasında Alkazar üzere spor merkezi pozisyonuna dönüşenler de var, Osmanbey Gazi üzere atıl durumda bekleyenler de… Bir de yazlık sinemalarımız Mevcut ki onların neredeyse hiçbiri bugün var değil. Edebiyat birtakım belediye ve kuruluşların uğraşlarıyla ya da değerli otellerin havuz başlarında Aleni hava sinemaları yine canlandırılıyor fakat hem amaç kitle hem de bir ortaya gelme şartları epeyce değişmiş durumda. Tecrübeli sinema muharriri Burçak Evren’in kaleme aldığı ve İBB Yayınları’ndan çıkan “Düş Bahçeleri: İstanbul’un Yazlık Sinemaları Tarihi”, geçmişin yazlık sinemalarını yalnızca tarihi değil, sosyo-ekonomik açıdan da ele alarak toplumsal bir özet çıkarıyor. “Yazlık sinemalar ne geçmiş Vakit hasreti ne de yaz gecelerinin sırf sinema izlenen yerleridir. Yazlık sinemalar ailece, mahallece gidilen; her statü, sınıf, Kuşak ve yaştan insanın bir ortaya gelerek bir şeyleri bölüşüp paylaştığı mekânlardır” diye özetliyor kitabın temasını Burçak Cihan. O daima özlediğimiz geçmişin simgelerinden biri olmasının nedeni de herkesin eşit şartlarda ve gökyüzünün çatısı altında bir ortaya gelebilmesiydi hiç kuşkusuz. Kitapta yazlık sinemaların toplumu birleştirmede ne kadar faal olduğu hususlar hâlinde sıralanmış. Herkesin yürüyerek ulaşabildiği, bütçesi kısıtlı olanların bile haftada bir Defa ailecek sinema izleyeceği kadar biletlerin ucuz olması, zengin-fakir ayrım etmeksizin herkesin tıpkı fiyatı ödeyerek tıpkı tahta iskemlelerde Yan yana oturabilmesi ütopya üzere görünen lakin nitekim yaşanmış bir hemhâl olma durumu…
Şaşırtan istatistikler
Tabii işin bir de Öbür boyutu var. Çoluk çocuğu ağladığı için kapalı salonlara gidemeyenlerin de uğrak yeriydi yazlık sinemalar. Seyircinin ıslıkla, küfürle reaksiyon verdiği, sıralar ortasında rahatça dolaşıldığı, konuşmanın gırla gittiği yazlık sinemalar, bugünün steril sinema izleme konusunda hisli olan sinemaseverlerine saç baş yoldurabilirmiş.
Şubat 1897’de Şehzadebaşı’ndaki Fevziye Kıraathanesi’nin bahçesinde, kış mevsimi olmasına Karşın Aleni havada yapılan birinci gösterim bilgisinden sonra kitabın en Değerli kısımlarının başında yazlık sinema istatistikleri geliyor. 1913’ten itibaren Sene sene ve bölge bölge yazlık sinemaların listesi var. mesela 1960’da İstanbul Fatih’te 21 Aleni hava sineması varmış ve bu yerler, sinemaları yaklaşık 1 milyon 700 bin seyirciyle buluşturmuş. 1989’daki resmî datalara nazaran ise Türkiye’de 562’si kapalı ve 205’i yazlık olmak üzere Yekün 767 sinema varmış. 80 darbesi, televizyon ve görüntünün seyirciyi meskene yöneltmesi yazlık sinemaları da etkiliyor. ‘90’larda Türkiye’deki birçok yazlık sinema seyircisizlikten kapanıyor. Kitaptaki İstanbul’un belirli başlı yazlık sinemalarının tarihi, bir vakitler ne kadar dışarıda ve Birlikte yaşadığımızın ispatı. Pandemi şartlarının zorluğunda, bilet fiyatlarının yüksekliğinde, birlik ruhuyla sinema izlemenin coşkusunun azaldığı vakitler için pahası daha artmış bir eser “Düş Bahçeleri: İstanbul’un Yazlık Sinemaları Tarihi”.
Kaçacak yerim mi var?
Claire Denis imzalı “Stars Beygir Noon/Öğle Güneşinde Yıldızlar” bu sene Cannes Sinema Festivali’nden Grand Prix (Büyük Ödül) ile dönmüş; yönetmen tarafından, Denis Johnson’ın 1986 tarihli romanından uyarlanmıştı. Başrollerde Andie MacDowell’ın kızı Margaret Qualley ile Time’ın yıldızı parlayanlar listesine aldığı Joe Alwyn paylaşmaktaydı. Konusu da oldukça enteresandı. Pek söylem edilmese de isminin Trish olduğunu öğrendiğimiz genç bir bayan, Nikaragua’da gazetecilik yapıyor. Biz onun habercilik geçmişini bilmiyoruz ancak ülkede üst seviye mevkilerde yeterli bağlantılar kurduğunu anlıyoruz. Günün birinde petrol şirketinde çalıştığını söyleyen İngiliz Daniel’a âşık oluyor. Ülkede kalmaları giderek zorlaşırken birbirlerine güvenerek hayata tutunmaya çalışıyorlar.
“Öğle Güneşinde Yıldızlar”da Claire Denis ‘80’lerin “Under Fire”, “Salvador” üzere Orta Amerika’da geçen gazetecilik temalı politik sinemalarıyla ‘80’lerin ve ‘90’ların erotik tansiyonlarını harmanlayıp güncellemiş. İşin politik ve gazetecilik tarafını ise hayalet üzere konumlamış. Diyaloglar ortasındaki kısa cümlelerden Nikaragua’da seçim olacağını, Trish’in faili meçhul cinayetlerle ilgili bir vakitler haber yaptığını vs. öğreniyoruz. arka planda polis, gizli takipler, casuslar da Mevcut ancak sinema, Nikaragua’nın kaygan politik tabanından fazla iki âşığın bu yerde ayaklarının kaymalarını keder ediniyor. Fakat karakterler o kadar kapalı ki ne kaçma motivasyonları anlaşılabiliyor ne de aşklarının inandırıcılığı… Güya karakterler kendileri ortalarında her şeyi konuşmuş da seyircinin buna tanıklık etmesine gerek yokmuş üzere aralıklı bir hali Mevcut sinemanın. Olaylar, diyaloglar, bireylerin geçmişlerinde daima bir kopukluk hissi yaşanıyor. “Güncelleme” kısmı ise pandemi vesilesiyle maskelerden ibaret kalıyor.
Yorum Yok