Tezhip, Arapça kökenli bir söz olup, altınlamak manasına gelmektedir. Günümüzde daha Fazla dini bir Nitelik taşıyan tezhip, kitap bezeme sanatlarına verilen genel isimdir. Tezhip sanatıyla uğraşan erkeklere müzehhip, bayanlara ise müzehhibe ismi verilmektedir.
Tezhip Sanatı Nedir, Nasıl Yapılır?
Tezhip, sık sık minyatür ile karıştırılan bir sanat kısmıdır. Lakin minyatür de bitki, hayvan vb. tasvirlere yer verilirken; tezhip daha Fazla sınırların etrafının süslenilmesi için yapılmaktadır. Başta sınır sanatlarının süsleyicisi olan tezhip, günümüzde pano halinde de kullanılmaktadır. Tezhip birden fazla Vakit simetrik desenlerden oluşan bir dizayna sahiptir.
Bu sanat, Özellikle Osmanlı devrinde el yazması kitapları ve Kuran-ı Kerim’in sayfalarını süslemek gayesi ile yapılmaktaydı. Padişah tuğralarının etrafının süslenmesi de tezhip sanatkarlarının misyonları ortasındaydı.
Türkiye’de tezhip yapılırken çoklukla klasik yaklaşıma Ahenk sağlanmaktadır. Bu yaklaşım, tezhip tarihi boyunca kullanılan desen formlarını bozmadan fakat yenileyerek kullanılmasına dayanmaktadır. Lakin Az de olsa klasik yaklaşımdan başka olarak çalışan ve değişik kompozisyonlarla kendilerine mahsus dizaynlar yaratan tezhip sanatkarları da bulunmaktadır. Tezhip sanatı Vakit içinde unutulmaya Çehre tutmuş bir koldur, fakat nihayet yıllarda eski popülaritesini tekrar kazanmaya başlamıştır. Türkiye’de bulunan Fazla sayıda üniversitenin hoş sanatlar fakültesinde tezhip kısmı yer almaktadır. Burada yetenekli sanatkarlar yetiştirilmektedir.
Tezhip Sanatının Tarihçesi
Tezhip sanatı, Türkler ‘in varoluşu ile Birlikte birinci örneklerini vermiştir. Bu sanat kolu; Aka Selçuklu, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı Devleti devirlerinde de gelişerek yapılmaya devam etmiştir. Tezhip tarihindeki en Aka adım ise Çaldıran Savaşı’ndan sonra atılmıştır. Bu kapsamda Tebriz’den gelen bir tezhip ustası, sanatın Anadolu topraklarındaki gelişimine epeyce takviye olmuştur. Yasal Sultan Süleyman devri de tezhip sanatında ilerleme kaydedilen vakitler ortasındadır. Bu periyotlarda; tezhipte Varlıklı işçilikler kullanılmış, altın ayrıntılarına yer verilmiş ve renk olarak da lacivert ön plana çıkarılmıştır. Yasal Sultan Süleyman Dönemi’nin iz bırakan tezhip ustaları ise Şah Kulu ve kara Memi’dir.
Lale Devri’ne kadar kendi içerisinde gelişmeye çalışan tezhip, bu devirde batılı motiflerin tesiri altında kalmıştır. Rokoko periyodu ismi verilen bu devranda, tezhipte yeni desenler ve motifler işlenmeye başlamıştır.
19. yüzyılın sonu ve 20. yüzyılın başı ise matbaanın gelişimiyle tezhip sanatını arka plana taşıyan bir Devre olarak kabul edilmektedir. Seri kitap basımları nedeniyle el yazması işlere olan talepler giderek azalmış ve tezhip sanatına gereksinim duyulmamaya başlamıştır. Lakin günümüzde Prof. Dr. Süheyl Ünver sayesinde tezhip sanatı tekrar canlanmaya başlamıştır.
Yorum Yok