Müjde Işıl – Oyunculuğun er meydanı tiyatro sahnesidir, derler. Emsal ancak Fazla daha Az rastladığımız durum, senaryo yazımı için de geçerlidir aslında. Tiyatro metni keskin ve derin olan kalemler kimi sinemaya da el atar ve Sonuç harika olur. Bunun en yeni örnekleri Kenneth Lonergan ve Martin McDonagh… Tiyatro metinleri başka süper, sinemada yarattıkları Ira derinliği, tahlili kolaymış üzere görünen olayların yarattığı tahribatı perdede anlatışları ayrı… Az sinemaya imza atarlar ancak filmografisi şişkinlerden Fazla daha kalıcıdır. Martin McDonagh ülkemizde tiyatro açısından daha bilinen bir isim. “Leenane’in Hoşluk Kraliçesi” ve “Yastık Adam” üzere oyunları sahnelerimize uyarlandı ne de olsa. Yalnızca sinemaya odaklananlar ise onu “In Bruges” ve “Three Billboards Outside Ebbing, Missouri” ile keşfedip kaleminin ustalığına şapka çıkardı. Ve geldik kendisinin yeni sineması “The Banshees of Inisherin”e…
Filmin senaryosunun temelinin aslında tiyatro metni olduğunu bilmek, McDonagh hayranlarını şaşırtmıyor. “Aran Adaları Üçlemesi”nin nihayet oyunu “The Banshees of Inisherin”; “The Cripple of Inishmaan” ve “The Lieutenant of Inishmore”un akabinde. “The Lieutenant of Inishmore” yani “Inishmorelu Yüzbaşı” birinci Defa 2003’te Kenter Tiyatrosu’nda sahnelenmiş, yaklaşık 10 Yıl sonra da İstanbul Devlet Tiyatrosu repertuvarına girmişti. Ada isimlerinden oluşan üçlemenin final metni olan “The Banshees of Inisherin/Inisherin’in Vefat Perileri”, McDonagh usulü her ayrıntıyı bünyesinde barındırıyor: İçinde fırtınalar kopan karakterler, Yalın görünen bir çıkış noktası, trajedinin ortasından yükselen mizah, aşağı tükürsen sakal üst tükürsen bıyık stili güçlü tercihler, hakikaten daha gerçek hissettiren kurmaca…
Uzak dur benden!
İrlanda anne karasına bakan bir adadayız. Pádraic, yakın arkadaşı Colm’un artık kendisiyle konuşmak istemediğini öğreniyor. Buradan nasıl bir kıssa çıkar, değil mi? Martin McDonagh yazıyorsa asıl kıssa tam da bu noktada başlar. Pádraic Evvel cürmü kendinde arıyor. Zira kasabalının ve Colm’un gözünde saftirik, Alelade ve hâlinden mutlu bir kişilik. McDonagh bizi, hangi karakterin haklı olduğu ya da çıkacağı belirli olmayan bir bilinmezin ortasına koyuyor. Pádraic Yalın düşünen, huzuru sadelikte ve rutinde bulan biri. Yeterliliğe, kibarlığa inanıyor; kız kardeşi ve eşeği ile yaşamaktan, kimseye ziyanı dokunmadan hayatını sürdürmekten keyifli. Colm ise müzikle/sanatla uğraşmanın ‘bedeli’ olarak gelecekte hatırlanıp hatırlanmayacağını sorguluyor ve o noktada, kalan hayatını Pádraic ile geyik muhabbeti yaparak değil, geleceğe kalacak bir şeyler üretmekle geçirmeyi ve kendisini düşürdüğünü hissettiği arkadaşından kopmayı tercih ediyor. Bu tercihini bildiri edişi ve bu uğurda kendini ‘eksiltmeyi’ göze alması, onu tipik bir McDonagh karakteri yapıyor. McDonagh bu iki karakteri doğru-yanlış yargılaması yapmadan karşımıza koyuyor. Pádraic’in güzellik üzerine tiradı ve her güç durumda yardım eden Colm’un onu kendini uzaklaştırmak istemesinin temeli, ikisine de haklı mazeret sağlıyor.
Sinematografisi ve müziğiyle de öne çıkan sinemanın asıl vurucu kısmı ise kopan parmaklar değil, Pádraic’in masumiyetini kaybetmesi aslında. Güzelliği ve kolaylığın memnunluğunu özümsemiş bu karakterin Colm’u Geri kazanmak için yaptığı atak onu da başkalarıyla eşitliyor. Adanın budalası gözüyle bakılan Dominic’in tabiriyle, onu adadakilerle birebir kumaştan yapıyor. Bu noktadan sonra McDonagh, bitse de sonlanmayacak üzere görünen İrlanda dahil Savaşı’nı uzaktan izleyen ve tıpkı Cenk üzere içlerinde fırtına kopan bu iki karakterini bir nevi hata ortağı hâline getiriyor.
Kadınların nadiren göründüğü öyküde Pádraic’in kız kardeşi Siobhán, egosantrik erkekler dünyasındaki akıl ve sağduyuyu temsil ediyor. Hem ağabeyiyle hem de Colm’la yaptığı konuşmalar, Daimi kitap okuyan bu karakterin ahlak ve zekâda herkesten ne kadar ileride olduğunu gösteriyor. Colm’un “Beni düşürüyorsun Pádraic” şikâyetinin aslında bütün adanın aşağı çektiği Siobhán için geçerli olduğunu anlatıyor McDonagh. Bayan karakterin bu öykünün kalbi olduğunu yavaş yavaş betimliyor ehil kalem. Sinemanın, taşranın insanı yutması teması ise bizim sinemamızın (mesela yakın tarihli “Kurak Günler” ve “Karanlık Gece” gibi) bam teline de dokunuyor ironik formda.
“The Banshees of Inisherin” tam dokuz kolda Oscar adayı. Altın Küre’den En Âlâ Sinema, En Güzel Senaryo ve Erkek Oyuncu Mükafatları (Colin Farrell) Mevcut cebinde. “In Bruges”dan sonra yine bir ortaya gelen Colin Farrell ve Brendan Gleeson, Yardımcı rollerde Kerry Condon ve Barry Keoghan mükemmel. Yeterli metnin yeterli oyunculukla buluşmasının Oscar’da nasıl Sonuç vereceğini göreceğiz. Martin McDonagh’ın En Yeterli Özgün Senaryo Oscar’ını kucaklayacağı Kesin üzere. Oyunculuklarda her ne kadar baskın görünse de Oscar yarışında kuvvetli rakipleri Mevcut sinemanın. lakin şimdiden Barry Keoghan’a En Düzgün Yardımcı Erkek Oyuncu Oscar’ını takdim ettik gönlümüzden…
Yorum Yok